Nieuws

 

Klik hier om de AGENDA te raadplegen.

 


Ongeveer gelijktijdig met de publicatie op de AVBG-site van het artikel gewijd aan de kaken op het grondgebied van de stad Antwerpen (Artikel nr. 11, Tot sieraad dezer heerlijkheden: de kaken in het Antwerpse herbekeken) verdween de in het artikel besproken Merksemse kaak uit het straatbeeld.

Deze vroeg achttiende-eeuwse blauwe hardstenen kaak werd omwille van de nakende herprofileringwerken van de Bredabaan en het Burgemeester Jozef Nolfplein eind februari gedemonteerd en overgebracht naar de Openluchtmuseum Middelheim. Momenteel kan de geïnteresseerde museumbezoeker de losse onderdelen bewonderen in de bekende vergeethoek van het openluchtmuseum. De verzamelplek voor Antwerpse monumenten die telkens weer ‘vergeten’ worden in de planningsfase voor de heraanleg van hun oorspronkelijke standplaats in het openbaar domein. De Merksemse kaak bevindt zich er dus in het goed gezelschap van o.a. Koperen Lo ofte De Franse Furie (Kipdorpbrug, 1885, door Georges Geefs), Burgemeester Leopold de Wael (Franklin Rooseveltplaats, 1897, door Frans Joris), Rossini (Harmoniepark, 1873, door Jacques de Braekeleer), enzovoort.

 
 
 

Men kan zich terechte vragen stellen bij de hier toegepaste methode voor het behoud van dit cultuurgoed. Tijdens een plaatsbezoek op 4 maart 2013 kon in vele scheuren en breuklijnen ijsvorming vastgesteld worden. Indien tegen de volgende winter hiertegen geen maatregelen worden genomen zal bijkomende schade onvermijdelijk zijn. Werd er overigens een conditierapport opgesteld voor en na de ontmanteling?

Feit is wel dat hier een unieke kans geboden wordt om eens een gedemonteerde kaak van dichtbij te bestuderen. Jammer genoeg kan op geen van de thans zichtbare vlakken een groevemeestermerk aangetroffen worden. Het oppervlak van de authentieke onderdelen is daarvoor te verweerd. Te midden van de losse onderdelen lijkt het alsof het beeld van de apostel Bartholomeus, met zijn getrokken slagersmes, als beschermheilige bijna letterlijk de ontmantelde kaak staat te beschermen. Op het beeld of de voetplaat is geen signatuur aan te treffen. Wel is duidelijk de datering ‘1846’ leesbaar, wat het beeld dus iets jonger maakt dan de in de literatuur voorkomende datering 1840.

De vraag die rest is wat de toekomst voor deze kaak zal brengen?Als unieke en waardevolle getuige van de verder zo goed als volledig verdwenen oude dorpskern kan de kaak schijnbaar op weinig aandacht van de beleidsmakers rekenen. In al de door de Stad Antwerpen verzorgde communicatie rond de heraanleg van de Bredabaan en het Burgemeester Jozef Nolfplein (hier te consulteren) ontbreekt in elk geval elke verwijzing naar dit kleine monument. Op enkele vroege presentaties is op een plan voor de Sint-Bartholomeuskerk, in het verlengde van de as van de Frans de l’ Arbrelaan, wel een octogonale stip zichtbaar die vermoedelijk de kaak aanduidt.

Enigszins verontrustend is wel dat deze ‘stip’ uiteindelijk verdwenen is op de presentatie die het definitieve ontwerp moet voorstellen. (bekijk hier de presentatie) Ook op de infoborden die de burger in het straatbeeld moeten informeren over het eindresultaat na de heraanleg is er van de kaak geen spoor meer te bekennen.

Een kleine vergetelheid van de planmakers of opnieuw een uiting van een gebrek aan aandacht voor het aanwezige niet beschermde erfgoed van deze stad? Hopelijk is onze bezorgdheid nodeloos, doch de huidige locatie van de Merksemse kaak zet alvast aan tot alertheid.

Jerry Driesen
 

  Website beheerd door QuickerSite